Brzmi niewiarygodnie? A jednak to fakt potwierdzony naukowo! W 2005 roku zespół badaczy pod kierownictwem Adriana Dyera opublikował przełomowe badanie, które wykazało, że pszczoły miodne (Apis mellifera) potrafią rozpoznawać ludzkie twarze. Ich mózg ma zaledwie ok. 1 mm³ objętości, a mimo to pszczoły są zdolne do zapamiętywania i odróżniania złożonych wzorców wizualnych.
🔬 Jak wyglądał eksperyment?
Naukowcy prezentowali pszczołom czarno-białe zdjęcia twarzy ludzi. Owady uczono metodą warunkowania instrumentalnego: po wybraniu jednej z dwóch twarzy otrzymywały nagrodę w postaci roztworu cukru. Po kilku próbach pszczoły konsekwentnie wybierały obrazek kojarzony z nagrodą.
📊 [Ryc. 1: Schemat prezentacji bodźców – Dyer et al., 2005]
🧠 Co się okazało?
Pszczoły nauczyły się odróżniać znane twarze od nowych i analizowały rozmieszczenie kluczowych elementów, takich jak oczy, nos i usta, jako konfigurację całościową. Kiedy zdjęcia były odwracane o 180°, skuteczność rozpoznawania wyraźnie malała, co świadczy o tym, że pszczoły – podobnie jak ludzie – korzystają z „holistycznego” mechanizmu przetwarzania twarzy.
📈 [Ryc. 2: Skuteczność rozpoznawania twarzy w różnych warunkach – Dyer et al., 2005]
A tak prawdopodobnie widziane są ludzkie twarze przez pszczołę:
📈 [Ryc. 3: Reprezentacyjna informacja jaką może widzieć pszczołą – Adrian Dyer (2018)]
🐝 A co z innymi owadami?
Nie tylko pszczoły wykazują takie zdolności. W 2011 roku opublikowano badanie, które wykazało, że osy z gatunku Polistes fuscatus potrafią rozpoznawać twarze swoich pobratymców. To pierwsze potwierdzenie indywidualnego rozpoznawania twarzy u owadów. Co ciekawe, badanie to pokazało również, że rozpoznawanie twarzy u tych os opiera się na nauce specyficznych wzorców i kształtów, a nie tylko prostym porównywaniu kolorów czy konturów.
W nowszym badaniu z 2023 roku, potwierdzono, że osy te używają także koloru jako istotnego elementu w procesie rozpoznawania twarzy, co dodatkowo wskazuje na złożoność ich mechanizmów poznawczych.
🌍 Dlaczego to ważne?
Badania te pokazują, że nawet zwierzęta o bardzo małych mózgach są zdolne do zaskakująco złożonych zadań poznawczych. Odkrycia te są nie tylko fascynujące same w sobie, ale również ważne dla rozwoju technologii, takich jak sztuczna inteligencja – bo pokazują, że wydajne systemy rozpoznawania mogą opierać się na bardzo prostych strukturach.
📖 Źródła:
Dyer, A. G., Neumeyer, C., & Chittka, L. (2005). Honeybee (Apis mellifera) vision can discriminate between and recognise images of human faces. Journal of Experimental Biology, 208(24), 4709–4714.
Sheehan, M. J., & Tibbetts, E. A. (2011). Specialized face learning is associated with individual recognition in paper wasps. Science, 334(6060), 1272–1275.
Dyer, A. G. (2018, August 28). Are they watching you? The tiny brains of bees and wasps can recognise faces. The Conversation. https://theconversation.com/are-they-watching-you-the-tiny-brains-of-bees-and-wasps-can-recognise-faces-100884
Jernigan, C.M., Stafstrom, J.A., Zaba, N.C. et al. Color is necessary for face discrimination in the Northern paper wasp, Polistes fuscatus. Anim Cogn 26, 589–598 (2023)